سازمان زمین شناسی قدرتمند و توانا برای سرزمین ایران ضروری است

عصر معدن- جلیل قلمقاش زمین شناس و عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین با توجه به ویژگی های زمین شناسی ایران در یادداشتی برای «عصرمعدن» نوشت:;

سازمان زمین شناسی قدرتمند و توانا برای سرزمین ایران ضروری است
نسخه قابل چاپ
سه شنبه ۰۶ فروردين ۱۳۹۸ - ۱۱:۲۶:۰۰

    به گزارش پایگاه خبری «عصرمعدن» در این یادداشت آمده است:

    ایران بزرگ ما در منطقه ای ناآرام از کره زمین قرار گرفته است و سالیانه خسارات قابل توجهی به دلیل رخداد بلایایی طبیعی را متحمل می شود. از سوی دیگر، ایران سرزمینی معدنی است و درآمد قابل توجهی از معدن و صنایع معدنی دارد. کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی و جهش درآمدهای معدنی کشور در گرو فعالیت مستمر سازمان زمین شناسی در تولید اطلاعات پایه دقیق زمین شناسی است.   
    ایران بخشی از منطقه فعال کره زمین است که به عنوان کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا خوانده می شود. این کمربند به دلیل قرارگیری در حدفاصل دو صفحه قاره ای اورازیا (در شمال) و گندوانا (در جنوب)دارای تکتونیک همگرا یا فشاری بوده و متاسفانه موجب پدیده های مخرب چون زمین لرزه و بلایای طبیعی دیگر در سرزمین ایران میشود. با توجه به همین موقعیت، ایران جزو سه کشور اول پرمخاطره جهان محسوب میشود. زمین‌لرزه، سیل، زمین‌لغزش، فرونشست، آتشفشان، توفانهای شدید، بالاآمدن سطح آب دریا و زیرآب رفتن تاسیسات ساحلی، سرمازدگی و خشکسالی .... برخی از مخاطرات زمین در سرزمین ما هستند.
    متاسفانه در 25 سال گذشته مردم ایران 10 زمین لرزه با بزرگی بیش از 6 را تجربه کرده اند که در اثر آنها بیش از 30 شهر و 2000 روستا تخریب و90000 نفر کشته شده اند. میزان دقیق خسارت زمین‌لرزه‌های یادشده بسیار زیاد برآورده شده است برای مثال طبق گزارش معاونت عمرانی استانداری کرمانشاه، خسارتواحدهای مسکونی، اداری و تاسیسات زیربنایی زلزله سال 96 حدود 2600 میلیارد تومانبوده است(روزنامه دنیای اقتصادی 24/8/96). افزون بر زمین لرزه، مردم ایران در 25 سال گذشته 1000 سیل را تجربه کرده اند که خسارات آن نزدیک به 1000 میلیارد تومان بوده است.خسارت تقریبی زمین‌لغزش در سه استان شمالی کشور در سالهای 1375- 1389حدود 100 میلیارد تومان بوده است. افزون بر بلایایی طبیعی آشکار، چند سالی است که پدیده فرونشست در دشتهای کشور موجب نگرانی مردم شده است. در این راستا، کارشناسان و مسئولان (خبرگزاریخانه ملت 14 مردادماه 96) بارها اعلام نموده اند که فرونشست زمین دراکثر دشتهای کشوربه ویژه مناطق شهری درحال وقوع است و براساس اطلاعات موجود به نظر می رسد که تهران رکوددار بالای نرخ فرونشست زمین در دنیاست. پدیده فرونشست خسارتهایی غیر قابل جبرانی به زیرساختهای اصلی مانند خطوط ریلی و جاده ای، مخابرات، نفت، گاز و برق در دشتهای کشور و برای مناطق مسکونی در دشتها دارد که برآورد خسارات آنها دقیقاً امکان پذیر نیست. برای مثال اخیراً رئیس مدیریت بحران اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی عنوان نمودند که: "فرونشست بحرانی زمین در پنج نقطه خراسان رضوی وجود دارد که رقم دقیقی را نمی توان برای خسارت ناشی از این پدیده تعیین نمود زیرا عمده خسارتها پنهان است" (خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، 12/12/95).
    هرچند آمار دقیقی از خسارات ناشی از بلایای طبیعی وجود ندارد یا دست کم به آسانی قابل دسترس نیست ولی این پدیده و خسارات ناشی از آنها آنقدر بزرگ هستند که بتوان ادعا کرد در ایران مانند بسیاری از کشورهای دیگر (ژاپن، ترکیه، بخش غربی ایالات متحده، مکزیک، شیلی و...)  اجرای درست طرحهای عمرانی به وجود اطلاعات دقیق زمین‌شناسی وابسته است به عبارت دیگر اطلاعات زمین‌شناسی صحیح موجب اجرای درست طرح های عمرانی در کشور خواهد شد. در ژاپن با مطالعه و شناخت دقیق زمین شناسی و کاربرد اطلاعات در ساخت ابنیه و مدیریت صحیح، خسارات جانی و مالی مخاطراتی چون زمین لرزه به حداقل رسیده است. با همین روش مطالعاتی و مدیریتی زمین لرزه 1992 کالیفرنیا با بزرگی 7 هیچ کشته‌ای نداشت.
    اطلاعات پایه منشاء مخاطرات زمین در سال های گذشته توسط سازمان زمین‌شناسی به صورت نقشه های مختلف مکانی( با مقیاس 1:250،000 و 1:100،000) تهیه و در اختیار عموم قرار گرفته است. با توجه به گستردگی خسارات، کشور به اطلاعات دقیقتر میدانی (مقیاس 1:25000) برای مدیریت بلایایی طبیعی و کاهش خسارات مالی و جانی آنها نیاز دارد. به سخن دیگر برای افزایش ایمنی زندگی و کاردر کشور، ما نیازمند سازمان زمین‌شناسی قدرتمند و توانا هستیم.     
    اگر به موارد بالا نقش سازمان زمین شناسی در اکتشاف مواد معدنی را اضافه کنیم خواهیم دید که چقدر توانایی این سازمان برای آبادانی آینده ایراناهمیت دارد.
    ایران با دارا بودن 37 میلیارد تن ذخایر قطعی یکی از غنی‌ترین کشورهای معدنی دنیاست. سرزمین ما با داشتن چند معدن در کلاس جهانی جزو ده کشور اول معدنی جهان به شمار می‌آید. طبق گزارش مرکز آمار ایران در سال 1395 حدود پنج هزار معدن در کشور فعال بوده که ارزش کل تولیدات آنها بالغ بر166 هزار میلیارد ریالبوده است. طبق همین آمار در مجموع94000 نفر در معادن به کار اشتغال داشته‌اند. ارزش افزوده حاصل از فعالیت معادن در حال بهره‌برداری کشور در سال 1395 جمعاً بالغ بر 122 هزار میلیارد ریال بوده است. در همین سال ، حدود 104 میلیون تن مواد معدنی به ارزش 734,165 میلیارد ریال تولیـد شـده که حدود 11میلیون تن آن به ارزش1/5 میلیارد دلار به طور مستقیم صادر شده است. گزارشهای تقریبا مشابهی برای فعالیتهای معدنی سالهای دیگر وجود دارد که با در نظر گرفتن آنها میزان درآمد بخش معدن حداکثر حدود 1 تا 2 درصد درآمد ناخالص ملی برآورد می شود. 
    با توجه به اسناد بالادستی و راهبردهای کشور، توان اقتصادی ایران در سالهای آینده به طور مستقیم به توان معدنی آن ارتباط دارد. این در حالی است که تقریباً تمام ذخایرسطحی کشف و عملیاتی شده اند و تنها راه رشد یا جهشدرآمد معدنی کشور، اکتشاف منابع معدنی جدید در عمق زمین است. این مهم تنها از راه تقویت سازمان‌زمین‌شناسی‌و‌اکتشاف‌معدنی امکان‌پذیر است. در سال های گذشته سرزمین ایران با دقت 1:250،000 و 1:100،000 توسط سازمان زمین شناسی مورد مطالعه قرار گرفته و معادنی چون طلا، آهن، مس، مونازیت، پتاس، بوکسیت و... شناسایی و معرفی شده است. مساحی دقیق کشور در مقیاس 1:25000 اطلاعات میدانی دقیق برای کشف ذخایر معدنی پنهان را در اختیار پژوهشگران قرار خواهد داد. افزون بر آن تقویت و تسریع عملیات ژئوفیزیک هوایی در اکتشاف منابع معدنی عمیق نقش موثرو کلیدی خواهد داشت. اجرای طرحهای استراتژیک یادشده (امانی یا پیمانی) در مساحتی به بزرگی سرزمین ایران نیازمند سازمان زمین‌شناسی قدرتمند و تواناست. با توجه به شرایط فعلی کشور و تحریمهای ظالمانه، اجرای طرحهای فوق‌الذکر موجبات تولید اطلاعات پایه دقیق و کشف ذخایر پنهان را فراهم خواهد کرد.

    برچسب ها
    پورسعیدخلیلی
    مطالب مرتبط
    مطالب مرتبط بیشتر