به گزارش پایگاه خبری «عصر معدن» به نقل از دنیای اقتصاد، رقابت برای کربن‌‌‌‌‌زدایی از زمان توافق اقلیمی پاریس در سال‌2015 شتاب گرفت، زمانی‌که 195 کشور موافقت کردند برای محدود‌کردن گرمایش زمین به 1.5‌درجه سانتی‌گراد (سطح پیش از صنعتی شدن) تلاش کنند. سه سال‌بعد، در سال‌2018، هیات بین دولتی تغییرات آب‌‌‌‌‌وهوا پیشنهاد کرد که انتشار جهانی کربن باید تا سال‌2050 کربن خنثی یا «صفر خالص» باشد تا بتوان به هدف 1.5سانتی‌گراد رسید. این هدف بلندپروازانه و به ظاهر غیرممکن شرکت‌ها را در سراسر جهان تشویق کرد تا تعهدات متناظر با کربن‌صفر را آغاز کنند و برنامه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) خود را منتشر کنند تا به ترسیم مسیرهای خود برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای (GHG) کمک کنند و امیدوار باشند که به وضعیت صفر خالص برسند. کربن‌صفر به این معنی است که هر عملیات کسب‌وکاری میزان دی‌اکسیدکربن آزاد شده در محیط را جبران می‌کند. باید توجه داشت در حالی اصطلاح کربن‌صفر به‌عنوان «صفر‌خالص» نیز توصیف می‌شود که تنها برای انتشار دی‌اکسیدکربن درگیر در عملیات‌‌‌‌‌های شرکت نیست، صفر خالص نشان‌دهنده این است که شرکت انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای خود را در کل زنجیره تامین باید کاهش داده باشد.

کربن صفر ویژه معدن
تعداد انگشت‌شماری از سازمان‌های معدنی در سراسر جهان شروع به انتشار داوطلبانه گزارش‌های موردنظر دستورالعمل‌ها کردند، این در حالی بود که به یک چارچوب جهانی برای تشویق دقت و سازگاری با گزارش انتشار در سراسر بخش مورد‌نیاز بود. در سال‌2020، این سازمان‌ها توافق کردند که تحت‌مجموعه‌‌‌‌‌ای از استانداردها، به‌نام گزارشگری جهانی (GRI) با یکدیگر همکاری کنند. GRI به انتشار استانداردهای معدن ادامه داد و در اوایل این ماه، پیش‌نویسی شامل 25‌استاندارد گزارش ESG را در Alternative Mining Indaba در آفریقای‌جنوبی ارائه کرد. در این زمان از عموم خواسته شد تا 30 آوریل 2023، نظرات خود را اعلام کنند و در دسامبر 2023 استانداردهای GRI درمورد انتشار سه دسته از گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای تعیین شد که به شرح زیر است:

انتشارات محدوده1: انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای مستقیم از معدن یا کارخانه متعلق به یا سایر منابع تحت‌کنترل شرکت معدن.

انتشارات محدوده2: انتشار غیرمستقیم گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای مربوط به فعالیت‌های شرکت‌های معدنی.

انتشارات محدوده3: انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای که در بالادست یا پایین‌دست فعالیت‌های شرکت قرار دارند.

علاوه بر این، شورای بین‌المللی معدن و فلزات (ICMM)، سازمانی متشکل از شرکت‌هایی که یک‌سوم صنعت معدن‌کاری جهان را نمایندگی می‌کنند، اصول معدن‌کاری پایدار را مطرح‌کرده‌ که از اعضای آن خواسته شده‌است به اجرای آنها متعهد شوند. اعضا تشویق می‌شوند تا عملکرد ESG خود را بر اساس استانداردهای GRI گزارش دهند که شامل افشای انتشار سالانه هر سه دسته از محدوده‌‌‌‌‌ها است. این اصول برای استاندارد‌کردن افشای ESG مرتبط با آب‌و‌هوا برای سرمایه‌گذاران طراحی شده‌است. قوانین افشای پیشنهادی کمیسیون بورس و اوراق‌بهادار ایالات‌متحده نیز از شرکت‌های پذیرفته‌‌‌‌‌شده در بورس عمومی می‌خواهد ریسک‌هایی را افشا کنند که «احتمالا به‌‌‌‌‌طور معقولی بر کسب‌وکار، نتایج عملیات یا وضعیت مالی آنها تاثیر مهمی دارد» و انتشارات کربن در هرکدام از سه دسته از محدوده‌‌‌‌‌ها را افشا کنند.

هیات استانداردهای بین‌المللی پایداری (ISSB)، که بخشی از بنیاد استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی (IFRS) است، نهاد حسابداری که بر گزارشگری مالی نظارت دارد و استانداردهای آن توسط بیش از 150 کشور دنبال می‌شود، در اوایل فوریه 2023 تشکیل جلسه داد و در این جلسه با قوانینی موافقت کرد که شرکت‌ها را ملزم می‌کرد؛ انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای ناشی از عملیات مستقیم، خرید انرژی و زنجیره‌های ارزش خود را گزارش کنند (انتشارهای محدوده3). گروه مشاوره گزارشگری مالی اروپا (EFRAG) نیز استانداردهای گزارشگری پایداری اروپا (ESRS) را برای شرکت‌های اتحادیه اروپا توسعه داده‌است و به‌نظر می‌رسد این استانداردها سختگیرانه‌‌‌‌‌تر از استانداردهای GRI هستند. تاکنون، بیش از 50‌هزار شرکت باید تحت‌استانداردهای ESRS تا 2025 و 2026 گزارش دهند.

معدن تحت‌نظارت استراتژی‌های جدید
دخیل‌کردن فعالیت‌های کانی‌‌‌‌‌های اصلی برای کربن‌‌‌‌‌زدایی ضروری هستند. لیتیوم، کبالت، نیکل و منگنز همگی برای باتری‌های لیتیومی در خودروهای برقی ضروری هستند. این مواد معدنی همچنین برای پنل‌‌‌‌‌های خورشیدی، توربین‌‌‌‌‌های بادی و سلول‌های سوختی هیدروژنی مورد‌نیاز است. مجمع‌جهانی اقتصاد برآورد کرده‌است که با گذار سبز، تقاضا برای مواد معدنی حیاتی تا سال‌2050 تا 500‌درصد افزایش خواهد یافت؛ در نتیجه نیاز به این مواد معدنی، برخی از شرکت‌های معدنی در حال افزایش هزینه‌های خود و افزایش بودجه ‌برای پروژه‌های جدید هستند که از تمرکز قبلی آنها بر سود سهام سهامداران تغییر یافته‌است. مدیر ارشد مالی «ریوتینتو» اخیرا در مصاحبه‌ای‌‌‌‌ گفته است: جهان به مواد خام بیشتری نیاز دارد و ما در حال تقویت ظرفیت‌های خود در‌برابر آن و در زمان مناسب هستیم. ریوتینتو همچنین در حال ساخت یک معدن مس زیرزمینی، گسترش عملیات مس آن در یوتا و توسعه یک معدن سنگ‌آهن در گینه است. این شرکت در فوریه 2023 سود سهام پرداخت نکرد تا از آن پول برای تامین مالی این پروژه‌ها استفاده کند.

واضح است که شرکت‌های معدنی نیز در نتیجه تغییر بازارها و ارزش‌گذاری برای مواد معدنی خاص، استراتژی‌های خود را بازنگری کنند. شرکت BHP چند سال ‌نیکل استرالیایی خود را پیش‌‌‌‌‌فروش می‌کرد، اما در عوض، اخیرا این کارخانه فعالیت خود را به تولید سولفات نیکل که در تولید باتری‌های لیتیوم یون استفاده می‌شود، گسترش داده‌است. علاوه‌بر این، بسیاری از خودروسازان بزرگ در حال‌حاضر سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در پروژه‌های معدنی و کارخانه‌‌‌‌‌های باتری لیتیومی ایالات‌متحده انجام داده‌اند، به این امید که از اعتبارات مالیاتی ارائه‌شده توسط قانون کاهش تورم بهره‌مند شوند.

کربن صفر در معادن
صنعت معدن تقریبا مسوول 4 تا 7درصد از ردپای جهانی کربن جهانی در محدوده یک انتشار و تا 28 درصد با توجه به انتشارات در محدوده3 است. در حال‌حاضر شرکت‌های معدنی با چالش سختی برای کنترل انتشار کربن خود و رسیدن به هدف 1.5‌درجه سانتی‌گرادی درعین تولید موادمعدنی لازم، مواجه هستند.

ادغام فرآیندهای جدید
مواجهه با این چالش ممکن است مستلزم ترکیب فرآیندهایی باشد که هنوز آنقدرها در صنعت محبوب نیستند. اول، عملیات استخراج زغال‌سنگ که یکی از بزرگ‌ترین منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای در صنعت معدن است، باید خاتمه یابد یا منحل شود. BHP، Teck Resources و Anglo American قبلا بخش‌های فعال تولید زغال‌سنگ خود را فروخته‌‌‌‌‌اند. باقی‌مانده انتشارات محدوده یک و محدوده 2 از فعالیت‌های معدنی نتیجه مصرف برق خودتولید یا خریداری‌شده و استفاده از وسایل نقلیه با سوخت فسیلی است. تامین برق از منابع انرژی تجدیدپذیر و اقدامات مرتبط با بهره‌‌‌‌‌وری انرژی از جمله: بهبود تجهیزات الکتریکی و استفاده از خودروهای برقی می‌تواند کمک حال آنها باشد. کاهش انتشار آلاینده‌‌‌‌‌های محدوده سوم برای یک شرکت معدنی چالش‌‌‌‌‌برانگیزتر خواهد بود، زیرا؛ در واقع کنترل چندانی بر این فعالیت‌های پایین‌دستی ندارند. برای کاهش انتشارات محدوده3، شرکت‌های معدنی باید موفق شوند تا مذاکراتی را با فروشندگان و مشتریان خود در زنجیره ارزش داشته باشند و اطمینان حاصل کنند که آنها نیز اقدامات لازم را برای کاهش و حذف گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای انجام می‌دهند.

افست کربن (تعدیل کربن)
جایگزین دیگر برای شرکت‌های معدنی، خرید اعتبارات کربن (که «تعادل‌کربن» نیز نامیده می‌شود) است که به برنامه‌های کاهش کربن یک شرکت ثالث مرتبط است، درحالی‌که بحث و جدل در مورد این اعتبار وجود دارد، یک خریدار افست را می‌توان به‌عنوان «کربن‌خنثی» تنها بر اساس این خریدها توصیف کرد. برخی از شرکت‌های معدنی، مانند شرکت معدنی هکلا «Hecla»، اهداف سبز خود را با خرید تعدیل کربن ترکیب می‌کند. هکلا از 100‌درصد انرژی آبی تجدیدپذیر برای تامین برق شهری معدن کازا براردی و 96‌درصد از انرژی آبی در عملیات Greens Creek خود استفاده می‌کند. با تجمیع تلاش‌های این شرکت، هکلا قبلا به صفر خالص در محدوده انتشارات کربن محدوده یک و 2 خود دست‌ یافته‌است، اما آنچه عیان است؛ هر معدن متفاوت است و بنابراین هر شرکتی با اقدامات کربن‌‌‌‌‌زدایی چالش‌های خاص خود را خواهدداشت.

استفاده از برق تجدیدپذیر
چندین شرکت بزرگ معدنی نه‌تنها تعهدات جدی برای تلاش در جهت کربن‌‌‌‌‌زدایی و نصب فعالانه طرح‌ها و کمیته‌‌‌‌‌های پایداری داده‌، بلکه قبلا به سمت برق تجدیدپذیر حرکت کرده‌اند. کودلکو از انرژی خورشیدی در یکی از معادن مس خود در شیلی استفاده می‌کند، BHP قراردادهایی را برای انرژی‌های تجدیدپذیر در دو معدن مس خود (Escondida و Spence) امضاکرده و Fortescue Metals در معادن سنگ‌آهن خود در استرالیا در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرده‌است. نیومانت تولید را در معدن تمام الکتریکی خود در بوردن در کانادا آغاز کرده و با شرکت کاترپیلار با سرمایه‌گذاری اولیه 100‌میلیون دلاری برای توسعه سیستم استخراج کربن‌صفر، از جمله معدن الکترونیکی، وسایل نقلیه، اتوماسیون زیرساخت‌ها و جمع‌‌‌‌‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها وارد توافق شده‌است.

شرکت vale در حال‌حاضر در حال ساخت کارخانه فرآوری نیکل، مس و کبالت است که از فرآیند هیدرومتالورژیکی استفاده می‌کند که کوره‌‌‌‌‌های ذوب و دودکش‌‌‌‌‌ها را از بین می‌برد.

شرکت‌ها همچنین به‌دنبال ترسیب کربن از طریق باطله معدن هستند تا به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای و رسیدن به وضعیت صفر خالص کمک کنند. شرکت نیکل FPX همراه با گرگ دیپل، استاد زمین‌شناسی در دانشگاه بریتیش‌کلمبیا که به این نتیجه رسیده بود؛ سنگ‌‌‌‌‌های اولترامافیک در باطله‌‌‌‌‌های معدن به‌طور طبیعی مقادیر قابل‌توجهی دی‌اکسیدکربن (تا 11‌درصد از انتشار سالانه گازهای گلخانه‌ای) را جذب می‌کند، وارد همکاری شده‌است. از آنجا‌که سنگ‌‌‌‌‌ها در فرآیند استخراج به‌خوبی خرد شده‌اند، این فرآیند طبیعی می‌تواند به‌سرعت اتفاق بیفتد. در حال‌حاضر FPX و دیپل در حال کار بر روی چگونگی سرعت‌بخشیدن به این فرآیند جداسازی طبیعی هستند و FPX تا آنجا پیش رفته‌ که یکی از برنامه‌های معدن خود را برای توضیح این فرآیند تغییر داده‌است. دیپل پیشنهاد کرده‌است که با استفاده از باطله معدن، معادن خاصی می‌توانند در شرایط منفی خالص از نظر انتشار دی اکسیدکربن عمل کنند و به‌معنای واقعی کلمه کربن‌صفر باشد.

وام‌های سبز
سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان صنعت نیز اقدامات پایداری را مهم می‌دانند و به شرکت‌هایی که قصد انجام اقداماتی برای ترکیب فعالیت‌هایی برای  کاهش ردپای کربن خود دارند، تامین مالی مطلوب‌تری ارائه می‌دهند. دو روند اصلی تامین مالی مربوط به این پروژه‌های پایداری وجود دارد؛ وام‌های مرتبط با پایداری (sustainability linked loans) و وام‌های سبز.

وام مرتبط با پایداری: وامی است که در آن وام گیرنده و وام‌دهندگان شاخص‌های عملکرد کلیدی(ESG (KPI‌ را انتخاب می‌کنند و اهداف عملکرد پایداری(SPT) را با این عوامل پایداری تعیین می‌کنند.

در صورت‌جلسه وام گیرنده یا فراتر رفتن از اهداف تعریف شده، می‌توان با نرخ بهره کمتر و کارمزد کمتر برای وام پاداش داد، اما در صورت عدم‌رعایت موردنظر و حمایت بانک، وام گیرنده را می‌توانند با بهره و کارمزد بالاتر جریمه کنند. درآمد حاصل از وام مرتبط با پایداری را می‌توان برای اهداف کلی شرکت (که می‌تواند شامل یک پروژه ESG نیز باشد) استفاده کرد.

وام سبز: وامی است که عواید آن منحصرا برای تامین مالی پروژه ESG مصرف خواهدشد.

در تمام بخش‌ها، انتشار سالانه بدهی پایدار جهانی (اوراق قرضه و وام‌های مرتبط با پایداری و اوراق قرضه و وام‌های سبز و اجتماعی) در سال‌های اخیر دو‌برابر شده‌است، از حدود 769.1‌میلیون دلار در سال‌2020 به حدود 1.689‌میلیارد دلار در سال‌2021 رسیده‌است.