به گزارش پایگاه خبری «عصر معدن» به نقل از ایسنا، به گزارش ایسنا، نگاهی به وضعیت معادن و معشیت مردم ساکن در آن مناطق استان نشان می دهد که آلودگی و خرابی‌های ناشی از استخراج و اکتشافات سهم مردم این استان است و جای درد است که مردم این استان اگر در این معادن به کار گرفته شوند، فقط در بخش‌های کارگری است و مردم این دیار سهم دیگری از این ثروت خود ندارند.

مسئولان استان با همه تلاش‌هایی که انجام داده‌اند هنوز حتی موفق نشده‌اند که گردش مالی شرکت‌های معدنی استان را به صورت کامل وارد چرخه پولی و بانکی استان کنند.

اعلام می‌شود که در بخش معدن تفویض اختیار به استان‌ها داده شده است، اما این تفویض اختیارات آیا می‌تواند درد مردم استان کرمان را التیام بخشد؟ آیا بیماری‌های که ناشی از استخراج این معادن گریبان‌گیر مردم این استان شده، دوا خواهد شد؟ آیا سهم 8.9 درصدی ریزگردها که نشات گرفته از رگ‌های معادن استان است و بخشی از کشور را درگیر کرده است، از آسمان ما رخت برخواهد بست؟

علیرضا شکیبایی رئیس بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان، پیرامون نقش اقتصاد معادن استان کرمان گفت: بخش معدن در استان کرمان دارای اهمیت ویژه‌ای است و از دیرباز استان کرمان را  بهشت معادن نامیده‌اند.

وی تاکید کرد: قطعا یکی از اولویت‌های مهم توسعه و سرمایه‌گذاری در استان کرمان بخش معدن است لذا باید توجه ویژه‌ای در حوزه معدن داشته باشیم و با سرمایه‌گذاری این بخش را توسعه دهیم.

رییس بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان به راهکارهای توسعه بخش معدن در استان کرمان اشاره کرد و افزود: دو استراتژی و راهبرد برای این مهم وجود دارد که یکی از آنها این است که معادن به شکل بزرگ انتخاب و سرمایه‌گذاری شده و توسعه پیدا کنند یا اینکه معادن به صورت کوچک توسعه یابند که این دو مسیر جداگانه در گذشته دو راهبرد استان کرمان در حوزه معادن بوده به طوری که هم اکنون شاهد سه یا چهار معدن بزرگ و حدود 300 معدن کوچک در استان کرمان هستیم.

وی به مشکلی که معادن کوچک کشور با آن روبرو هستند سخن به میان آورد و عنوان کرد: به دلیل کوچک بودن این معادن، امکان سرمایه‌گذاری برای صاحبان آنها وجود ندارد و حتی مسایل کارگری و حمایت از سرمایه انسانی در آنها صورت نمی‌گیرد و به همین علت در سال‌های گذشته حوادث ناگواری در مورد معادن کوچک داشتیم، بنابراین برای معادن کوچک صرفه اقتصادی لازم برای توسعه معدن از سوی سرمایه گذار وجود ندارد و همین امر سبب شده برخی از این معادن در حال حاضر راکد یا در حالت رکود به سر می‌برند.

توسعه بخش معدن از طرق تشکیل هلدینگ معدنی

این دکتری اقتصاد اضافه کرد: معادن کوچک به دلیل عدم توانایی در پرداخت‌های لازم، روی مسایل محیط زیست توجه لازم صورت نمی‌گیرد و معمولا تخریب‌های زیست محیطی در اطراف چنین معادنی زیاد است، مخصوصا در معادن کوچک این مساله به وفور مشاهده می‌شود.

وی توصیه کرد: پسنیدیده نیست توسعه بخش معدن از طریق راهبرد معادن کوچک پیگیری کنیم البته این بدان معنا نیست که بنگاه‌های معدنی کوچک را رها کنیم بلکه این معادن باید در قالب یک مجموعه به صورت خوشه‌های معدنی یا هلدینگ معدنی قرار گیرند و در یک شبکه کامل مورد حمایت از ابعاد سرمایه‌گذاری و تکنولوژی، ماشین‌آلات، محیط زیست و بازاریابی و فروش قرار گیرند.

شکیبایی تاکید کرد: پیشنهاد بنده برای توسعه بخش معدن استان این است که یا به معادن بزرگ توجه شود یا اینکه معادن کوچک در قالب یک اتحادیه یا خوشه‌های معدنی یا هلدینگ ایجاد شوند تا از این طریق توسعه معدن در استان کرمان که جزء اولویت‌های توسعه و پیشرفت استان کرمان است، را داشته باشیم و از این طریق ارزش افزوده و اشتغال بالاتری از این بخش دارای مزیت در استان کرمان بدست آوریم.

لزوم نشان دادن چراغ سبز معادن به اقتصاد دانش بنیان

وی توجه به اقتصاد دانش بنیان در بخش معدن را بسیار مهم دانست و اظهار کرد: امروز باید تکنولوژی‌های جدید و ظرفیت‌های دانش و نوآوری‌های لازم را نیز به سمت معدن سوق داده تا با این روش‌ها با کمترین هزینه بیشترین ارزش افزوده و درآمد را بتوانیم ایجاد کنیم.

رئیس بخش اقتصادی دانشگاه شهید باهنر کرمان با انتقاد از این‌که برخی معادن ما هنوز به صورت سنتی فعالیت می‌کنند و از مفهوم دانش و تکنولوژی به صورت گسترده استفاده نمی‌کنند، تصریح کرد: در کنار تجمیع معادن، ورود دانش و اقتصاد دانش بنیان در حوزه معدن نیز یکی دیگر از راهکارهای توسعه معادن می‌باشد.

وی تصمیم‌گیری در بحث مدیریت معادن را از دیگر راهکارهای ارتقای سودآوری معادن برشمرد و بیان کرد: معمولا همه تصمیمات در پایتخت اتخاذ می‌شود، ممکن است قانون و مقرراتی که آنها مصوب می‌کنند، همه معادن را منتفع نکند، لذا بایستی چانه‌زنی لازم برای تمرکززدایی تصمیم‌گیری در بخش معدن صورت گیرد، بویژه استان کرمان که یک استان معدنی است اختیارات بیش از این به استان در حوزه تصمیم‌گیری، هدایت و حمایت معادن تفویض شود تا شاهد توسعه بهتر و بیشتر بخش معدن استان باشیم.

سهم استان کرمان از معادن

شکیبایی در پاسخ به این شبهه که آنچه نصیب مردم کرمان از معادن شده است، دود و آلودگی آن بوده است،گفت: معادن کرمان به دلیل کوچک مقیاس بودن، کم بازه بودن و به صرفه نبودن، باعث شده که کارگران این معادن صرفه و سودی از این معادن نبرند و بعضا حقوق مکفی نمی‌گیرند یا حقوق آنها چند ماه داده نمی‌شود و از طرف دیگر مشکلات آلودگی زیست محیطی را برای مردم اطراف معادن ایجاد کرده است.

وی ادامه داد: مشکل در این نیست که کارشناسان از استان‌های دیگر است و کارگران از استان کرمان بلکه مشکل این است که معدن به عنوان یک فعالیت اقتصادی سودآور و دارای توجیه اقتصادی باشد تا بتواند کارگران خود را از لحاظ مالی تامین کند و همچنین سرمایه‌گذاری روی تکنولوژی‌ها به شکلی باشد که آلودگی زیست محیطی در بر نداشته باشد، قابل ذکر است که معادن ما به دلیل کوچک بودن نمی‌توانند حقوق بالایی پرداخت کنند و به محیط زیست نمی‌توانند توجه ویژه‌ای داشته باشند.

این دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان با بیان این مطلب که مشکلات فوق در معادن بزرگ نداریم، تصریح کرد: توسعه معادن باید به شکل معادن بزرگ باشد و معادن کوچک موجود نیز در قالب خوشه معدنی یا هلدینگ به فعالیت خود ادامه دهند و از این طریق معادن به صرفه و سوآور کنند؛ قطعا اگر معدن سودآور شود، کارگر معدن نیز منتفع خواهد شد، ضمن انکه محیط زیست ما حفظ خواهد شد.

علت توسعه شمال استان و عدم توسعه جنوب استان

وی به توسعه معادن شمال و شمال غرب استان اشاره کرد و افزود: در شمال و شمال غرب استان بیشتر به توسعه معادن توجه شده است، اما در شرق و جنوب استان کمتر سرمایه‌گذاری شده که این موضوع به دلیل آن است که اکتشافات با سرمایه و حمایت دولتی صورت گرفته و این بدان معنی نیست که شرق و جنوب استان ظرفیت معدنی کمتری دارند بلکه ظرفیت معدنی این بخش نیز زیاد است که لازم است دولت، مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی بخش اکتشاف را در این قسمت از استان نیز توسعه دهند و پس از آن بهره‌برداری از این معادن در قالب هلدینگ یا شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاران به این بخش هدایت کنیم.

شکیبایی با تاکید برآنکه در جنوب و شرق استان در بعد معدنی اکتشافات و سرمایه‌گذاری در آن نقاط کمتر صورت گرفته و یک دوگانگی در استان شکل گرفته است، اظهار کرد: باید در راستای کاهش این دوگانگی و ایجاد توازن در سراسر استان گام برداریم.

معدن موتور محرک توسعه در برنامه‌ریزی‌های میان مدت است

وی اظهار کرد: منابع معدنی به دلیل پایان پذیریشان، سرمایه‌گذاری بلندمدت روی آن نمی‌توان کرد و برای چشم انداز کوتاه مدت و میان مدت می‌توان بخش معدن را به عنوان موتور محرک توسعه قرار داد و در استان کرمان هنوز می‌توان روی معادن سرمایه‌گذاری کرد.

این دکتری اقتصاد با بیان این مطلب که طرح‌های توجیه اقتصادی معادن باید روی کمتر از 20 سال باشد، مطرح کرد: سرمایه‌گذار باید بداند که معدنی روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند پس از 20 سال تمام می‌شود، لذا باید ببیند آن سرمایه‌گذاری آن میزان جذاب است و توجیه اقتصادی برایش دارد یا خیر ؟ بنابراین ارزیابی طرح‌های اقتصادی در حوزه معدنی به خوبی صورت گیرد و این ارزیابی با افق حدود 20 سال باید انجام شود.

وی ادامه داد: برنامه‌ریزی روی بخش معدن برای افق بلند مدت نباید صورت گیرد و بایستی به دنبال سرمایه‌گذاری‌های جایگزین این بخش باشیم.

شکیبایی کلیات تفویض اختیار به استان‌ها در بخش معدن را مناسب دانست و عنوان کرد: تصمیم‌گیری در تهران یکی از چالش‌های اصلی ما در این بخش بود، اما اگر استان مدیریت صحیح لز بحث تفویض اختیارت معدنی انجام دهد و از این ظرفیت اختیاری که به او داده‌اند نهایت استفاده را بکند، قطعا به نفع استان خواهد بود ولی اگر نتواند مدیریت صحیح کند و بی‌رویه مجوز صادر کند، قطعا در آینده دچار چالش خواهد شد و مشکلات متعددی را به وجود خواهد آورد.

وی اضافه کرد: ما باید از تجربه 300 معدن کوچک استان کرمان که هم اکنون در حال رکود هستند را استفاده کنیم و نگذاریم این تجربه تکرار و اضافه شدن معدنی دیگر به این معادن در حال رکود دوباره صورت گیرد و از بحث تفویض اختیارات در این حوزه در راستای توسعه بخشی معادن استفاده کنیم.

این دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان بیان کرد: اینکه مردم کرمان اذعان می‌کنند که از معادن فقط آلودگی و تخریب محیط زیست دیگر چیزی نصیب ما نمی‌شود این پیام و معنای آن از دید من کارشناس این است که معادن ما از لحاظ اقتصادی دچار مشکل هستند.

تأثیر ورود گردش مالی شرکت‌های معدنی در استان

رییس بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان مطرح کرد: اگر گردش مالی شرکت‌های معدنی به بانک‌های استان منتقل شود، به نفع استان خواهد بود و بانک‌ها می‌توانند از محل این گردش مالی به خود معادن تسهیلات ارایه داده و سرمایه در گردش قرار دهند و حتی در بعد مالیاتی می‌تواند به نفع استان باشد وبه طوری که حدود یک درصد از درآمد مالیاتی خود را صرف تحقیق و توسعه و بخشی از این مالیات را می‌توانند صرف آموزش کنند.

وی با تاکید برآنکه از ورود گردش مالی شرکت‌های معدنی استان به استان حمایت خواهیم کرد، تصریح کرد: ورود گردش مالی شرکت‌های معدنی به استان کرمان هم به نفع خود معادن و هم به نفع کل استان خواهد بود و همیشه باید ترغیب کنیم که شرکت‌ها حساب‌های خود را به استان منتقل کنند زیرا پولی که در بانک‌های استان گردش پیدا می‌کند، کمک به اقتصاد استان است.

شکیبایی با اشاره به معافیت‌های مالیاتی عنوان کرد: یکسری معافیت‌های مالیاتی وجود دارد که اگر پرداخت‌ها در استان کرمان صورت گیرد آن معافیت‌ها به نفع کل استان خواهد بود و از این ظرفیت می‌توانیم بهترین استفاده‌ها را بکنیم. ما ظرفیت‌های قانونی برای آنکه مالیات کمتری به کشور پرداخت کنیم، داریم، حال باید مسئولین مالیاتی و کارشناسان شرکت‌ها از قوانین و مقررات آگاهی داشته باشند که چگونه می‌توان درصدی از پرداخت مالیات را در بخش آموزش، تحقیقات و وروزش هزینه کرد؟