به‌ گزارش پایگاه خبری «عصرمعدن» به نقل از تسنیم؛ چابهار بندری به‌صرفه برای ایران، افغانستان و 5 کشور مستقل مشترک‌المنافع(CIS) در آسیای میانه است؛ بندری که می‌رود تا در آرایش اقتصادی جدید منطقه و حرکت به سمت بنادر خارج از خلیج فارس، نقش غیرقابل انکاری به‌عنوان یک بندر نسل سومی برای اقتصاد ایران و منطقه ایفا کند.
چابهار برای ایران بندری مطمئن‌‎، بدون محدویت و سوپاپ اطمینان بنادر خلیج فارس و برای آسیای میانه و افغانستان راهی مطئمن و اقتصادی برای دسترسی به آب‌های آزاد و تبادلات تجاری است.
بندر چابهار قرار است بنا به موافقنامه ایران، هند و افغانستان که خرداد ماه 95 امضا شد، در افق 1404 به قطب ترانزیت، ترانشیپ، واردات و صادرات در وهله اول افغانستان و در وهله بعدی دیگر کشورهای آسیای میانه قرار گیرد.

افغانستان و 5 کشور مستقل مشترک المنافع شامل ترکمنستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان در آسیای میانه منابع طبیعی بی‌بدیلی دارند که برای صادرات آن‌ها چشم به تنها بندر اقیانوسی ایران به‌عنوان بندی مطمئن و اقتصادی دوخته‌اند؛ ابرقدرت‌های نوظهور اقتصادی چین و هند نیز به منابع طبیعی بی‌بدیل این کشورها برای تامین نیاز پایدار آینده خود نگاه ویژه‌ای دارند.

یکی‌از مهم‌ترین منابع طبیعی که قرار است از راه‌ چابهار ترانزیت و صادر شود سنگ معدن است؛ بنا به برآوردهای جهانی؛ افغانستان یکی‌از غنی‌ترین منابع معدنی منطقه و جهان را داراست. مهندسین معدن و هیدروژئولوژی آمریکایی ذخایر معادن افغانستان را 1 تریلیون دلار تخمین زده‌اند. این ذخایر عمدتا مس بوده اما شامل مواد معدنی دیگری از جمله طلا، آهن، اورانیوم و سنگ های قیمتی مانند زمرد نیز می‌‌شود.

چین و هند برای دستیابی به معادن غنی افغانستان رقابتی از سال‌ها پیش آغاز کردند؛ چین می‌خواهد با توسعه بندر گوادر پاکستان و اتصال آن به استان سین کیانگ خود از راه جاده ابریشم به افغانستان و منابع‌غنی معدنیش دست یابد؛ هند نیز قرار است با توسعه چابهار به منابع غنی افغانستان متصل شود.

از سویی دیگر، با توجه به مشکلات سیاسی میان افغانستان و پاکستان؛ تاجران افغان نگاه ویژه‌ای را به چابهار برای صادرات محصولات معدنی خود دارند؛ مهدی کرباسیان مدیرعامل ایمیدرو (سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران) می‌گوید: افغانستان حدود 1000 میلیارد دلار ذخایر معدنی دارد و با مذاکرات انجام‌شده امیدواریم صادرات مواد معدنی این کشور از طریق ایران و بندر چابهار صورت گیرد.

ذخایر بزرگ‌‌ترین سنگ معدن آهن منطقه از چابهار ترانزیت می‌شود

یکی‌ از معادنی که افغانستان می‌خواهد از راه ‌بندر چابهار، سنگ معدن آن‌را به هند ترانزیت کند؛ معدن آهن حاجی گک در 100 کیلومتری شمال غربی کابل و در شرق ولایت بامیان است؛ این معدن که بنا به‌برآوردها دو میلیارد تن ذخایر معدنی با خلوص 64 درصد دارد و بزرگ‌ترین معدن سنگ‌آهن منطقه است، با سرمایه‌گذاری هند درحال استخراج است و قرار است سنگ معدنش از راه چابهار به هند ترانزیت شود.
چابهار علاوه‌بر ترانزیت و صادرات سنگ معدن افغانستان، بندری به‌صرفه برای تزانزیت و صادرات بخشی از سنگ معدن و مواد معدنی ایران نیز است.

یک کارشناس اقتصاد دریامحور می‌گوید: سالانه حدود 20 میلیون تن مواد معدنی از بنادر شهید رجایی و امام خمینی ایران صادر می‌شود و چین با واردات 14 میلیون تن مواد معدنی از ایران خریدار عمده این مواد است.

حسین شهدادی تصریح می کند: معادن عمده سنگ معدن صادراتی ایران، شامل گل‎گهر و چادرملو در مرکز و خواف و سنگان در شرق کشور است؛ غیر از دو معدن مرکزی که همان بنادر خلیج فارس راهی اقتصادی برای آن‌ها برای صادرات است، مواد معدنی معدن سنگ آهن خواف و سنگان اقتصادی است که از چابهار ترانزیت و صادر شود.

صادرات سنگ معدن سنگان از راه چابهار

وی تصریح می‌کند: سالانه حداقل 6 تا 7 میلیون تن سنگ آهن معدن خواف و سنگان خراسان رضوی صادر می‌شود؛ معدن خواف چون در شرق کشور واقع است، به‌صرفه است که از چابهار سنگ معدنش صادر و تزانزیت شود چراکه اولا در شرق کشور است و به ‌بندر چابهار نسبت به دیگر بنادر از نظر حمل و نقل زمینی نزدیک‌‌تر است و ثانیا از نظر حمل دریایی هم چابهار به‌واسطه قرارگیری در دهانه عمان و نزدیکی به‌مسیرهای اصلی حمل و نقل دریایی حداقل 700 مایل به بنادر خلیج فارس نزدیک‌تر است.

شهدای ادامه می‌دهد: اختصاص صادرات سنگ معدن خواف و سنگان به چابهار علاوه‌بر عملیاتی کردن ظرفیت 8.5 میلیون تنی این بندر؛ موجب می‌شود معادن سیستان و بلوچستان و شرق کشور نیز راه بیافتند.

این کارشناس خاطرنشان می‌کند: فاکتور حمل و نقل مهم‌ترین فاکتور برای صادرات سنگ معدن است؛ در صورت عملیاتی شدن چابهار برای صادرات مواد معدنی، به‌دلیل نزدیکی این بندر به معادن شرق و سیستان وبلوچستان، این معادن نیز عملیاتی می‌شوند.

شرق ایران و سیستان وبلوچستان بنا به برآوردهای سازمان توسعه و نوسازی معادن ایران به‌دلیل ذخایر معدنی ارزشمند و دست‌نخوره، رنگین کمان معادن ایران نام گرفته است و چابهار هم اقتصادی‌ترین بندر برای صادرات این سنگ معدن است.

رییس سازمان صنعت و معدن سیستان وبلوچستان می‌گوید: تاکنون 143 محدوه معدنی با بیش از یک میلیارد تن ذخیره مواد معدنی در استان سیستان و بلوچستان شناسایی شده و سازمان توسعه و نوسازی معادن ایران (ایمیدرو) سرمایه‌گذاری ویژه‌ای را با مشارکت بخش خصوصی برای بهره‌برداری از این معادن در دست اجرا دارد.

نادر میرشکار در گفت‌وگو با یکی‌از رسانه‌هامی‌افزاید: 86 هزار کیلومتر از اراضی سیستان و بلوچستان تحت اکتشافات معدنی قرار دارد و معادنی که تاکنون در استان سیستان شناسایی شده به‌بهره‌برداری رسیده و یا در شرف بهره‌برداری هستند شامل معادن آنتیموان سفیدآبه، مس چهل کوره، تیتانیوم، طلا وسنگ های ارزشمند معدنی هستند.

اما اهمیت چابهار در تبدیل به هاب صادرات، ترانزیت و واردات مواد و محصولات معدنی زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم سواحل مکران قرار است به‌تولید حداقل 10 میلیون تن فولاد در سال برسند. این سواحل در راستای منویات مقام معظم رهبری برای توسعه و آبادنی و هم‌چنین سیاست انتقال صنایع آب‌بر به بنادر قرار است به یک هاب تولید محصولات فولادی تبدیل شوند.

بندری بودن و دسترسی آسان چابهار به آب‌های اقیانوسی و بازارهای جهانی از سال‌ها پیش این بندر را مستعد استقرار صنایعی آب‎بری همچون فولاد و پتروشیمی کرده است. بر اساس طرح جامع فولاد کشور و سیاست توسعه صنایع فولادی در نزدیکی آب، تولید ده میلیون تن فولاد در سواحل مکران پیش‌بینی‌شده است. صنایع فولاد به سبب اینکه آب بسیار زیادی مصرف می‌کنند باید درجایی مناسب واقع باشند؛ در حال حاضر اکثر فولادسازی‌های کشور در مرکز واقع‌شده و مشکل تأمین آب برای آن‌ها تبدیل به یک معضل بزرگ‌شده است.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار می‌گوید: پس‌از آن‌که سیاست تولید 10 میلیون تن فولاد در سواحل مکران اعلام شد؛ مطالعات مهندسین مشاور مکان‌یابی صنایع فولاد را در چند نقطه ازجمله چابهار پیشنهاد داده است و بر این مبنا در قدم اول با مشارکت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، سازمان منطقه آزاد چابهار و بیش از 80 سهام‌دار دیگر مجموعه فولاد مکران برای تولید 1.6 میلیون تن فولاد در سال در فاز اول ایجاد گردید.

عبدالرحیم کردی نیز می‌افزاید: درمجموع در منطقه آزاد چابهار 4 شرکت فولادسازی ساخته می‎‌شود که فعلاً مجموعه فولاد مکران در دو فاز و با توانایی تولید سالانه 3.2 میلیون تن فولاد در چابهار پیش‌بینی و در حال ساخت است.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار بابیان این‌که بندر شهید بهشتی چابهار ظرفیت بارگیری روزانه حداقل 10 تا 12 هزار تن سنگ‌آهن در روز را دارد، می‌گوید: پس از افتتاح فاز اول فولاد 2.5 میلیون تن ورودی سنگ‌آهن به این مجتمع است و 1.6 میلیون تن هم خروجی آهن اسفنجی آن در سال است؛ برای ورود و خروج سنگ‌آهن به مجتمع عمدتاً از راه دریا اقدام می‌کنیم بنابراین با سازمان بنادر مذاکره کردیم تا اسکله شماره 5 شهید بهشتی که خارج از فاز اول است را به واردات و صادرات کشتی‌های حامل مواد اولیه و صنایع فولادی اختصاص دهد؛ این اسکله اصطلاحاً فله توانایی پهلو دهی کشتی‌های فله‌بر 100 هزارتنی را دارد.

اولین ترمینال تمام مکانیزه معدنی ایران در چابهار ساخته می‌شود

زیرساخت‌های بندر چابهار برای تبدیل شدن به یک هاب ترانزیت و صادرات سنگ معدن و محصولات فولادی با امضای قرارداد ساخت بزرگ‌ترین ترمینال تمام مکانیزه معدنی کشور در بندر چابهار نیز درحال آماده شدن است.

مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: قرارداد احداث بزرگ‌ترین ترمینال تمام مکانیزه معدنی ایران در بندر چابهار با هدف دپو، صادرات و تزانزیت سنگ معدن و محصولات فولادی چابهار و سواحل مکران مردادماه امسال با بخش خصوصی به ارزش بیش‌از 280 میلیارد تومان امضا شد.

همچنین بهروز آقایی می‌افزاید: این ترمینال تمام مکانیزه معدنی که به‌دلیل مکانیزه و هوشمند بودن در انباشت، تخلیه و بارگیری با حداقل آسیب به محیط زیست، ترمینالی سبز از نظر زیست محیطی‌ از سوی سرمایه‌گذار عنوان شده قرار است در مدت 2 سال در بندر شهیدبهشتی چابهار ساخته شود.

وی بابیان این‌که 100 میلیارد تومان از حجم پروژه را تجهیزات هوشمند و مکانیزه ترمینال تشکیل می‌دهند، تصریح می‌کند: تجهیزات تمام مکانیزه، هوشمند و سبز این ترمینال به‌گونه‌ای خواهند بود که عملیات بارگیری کشتی‌های 100 هزارتنی، تخلیه کشتی‌های 30 هزارتنی و تخلیه تریلرهای 50 هزارتنی را در روز به‌صورت کاملا مکانیزه و با حداقل خطای انسانی و آسیب به محیط زیست دارا باشند.

مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان بابیان این‌که این ترمینال ظرفیت صادرات و ترانزیت 15 میلیون‌تن سنگ معدن را در سال دارد، خاطرنشان می‌کند: تجهیزات این ترمینال قابلیت بارگیری، دپو و تخلیه انواع مواد و محصولات معدنی و فولادی نظیر سنگ‌آهن خردشده، کنسانتره آهن و مس، گندله، آهن اسفنجی، بریکت آهن، کلینکر، کرومیت را خواهند داشت.

هرچه باشد؛ چشم امید معادن شرق ایران به چابهار برای عملیاتی شدن دوخته شده است؛ چابهار قراراست با اتصال به ریل و ساخت بزرگ‌ترین ترمینال تمام مکانیزه معدنی ایران به یک هاب همه‌جانبه تولید محصولات معدنی و فولادی و هم‌چنین ترانزیت و صادرات مواد معدنی تبدیل شود.