در این میان، بورس کالا یکی از سازمان هایی است که به عقیده بزرگان بسیاری از صنایع توانسته در این راه به کشور کمک کند و با شفاف سازی قیمت ها، معاملات در کشور را بهبود بخشد. حمیدرضا عظیمیان مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان نیز با اشاره به این موضوع که بورس کالا راه حلی شفاف و روشن برای کشف قیمت‌هاست، معتقد است حمایت از تولید در فضای غیرشفاف امکان‌پذیر نبوده و یکی از بهترین مسیر‌ها به منظور ایجاد شفافیت، تقویت بازار‌های رسمی در کشور است. در ادامه گفت وگوی «عصرمعدن» با مدیرعامل فولاد مبارکه به عنوان بزرگترین شرکت بورسی کشور را بخوانید و با دیدگاه های وی درباره ضرورت داشتن یک بازار شفاف آشنا شوید.

سال گذشته شاهد شکسته‌شدن رکوردهای 10 ساله بورس کالا در حجم و ارزش معاملات بودیم. به نظر شما دلیل ثبت این رکوردها چیست؟
سال گذشته بر اساس آمار و داده‎ها، بورس کالا توانست بیش از 100هزار میلیارد تومان یا نیمی از ارزش معاملات بازارسرمایه را به خود اختصاص دهد که این امر نشان‌دهنده اعتماد صنایع به این بازار است.
بورس کالا در طول 11سال گذشته همواره تلاش کرده تا با ایجاد فضایی مثبت درجهت انجام معاملات به صورت شفاف، زمینه توزیع و تخصیص بهینه مواد اولیه تولید را فراهم کند و سود خوبی را نیز هم از طریق حذف واسطه‌ها و هم از طریق ابزارهای مالی خود به تولیدکنندگان برساند. طبیعی است با این اقدام هزینه‌های تولیدکننده تا حد زیادی کاهش یافته و بهای تمام شده کالای معامله شده در بورس نیز به مراتب کمتر می‌شود؛ زیرا عرضه در بورس مانع از چرخش یک کالا در بین چند واسطه می‌شود و به صورت مستقیم در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد که این نتیجه از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است.

اکنون 11 سال از فعالیت بورس کالا می‌گذرد؛ صنایع به بورس به عنوان یک حامی و تکیه‌گاه که منافع خودشان هم در حضور در بورس منتهی می شود نگاه می کنند. نظر شما در این باره چیست؟
حمایت از تولید در فضای غیرشفاف امکان‌پذیر نیست. یکی از بهترین مسیر‌ها به منظور ایجاد شفافیت، تقویت بازار‌های رسمی در کشور است. بازار‌هایی که براساس قانون ایجاد شده اند و فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران می‌دانند که حضور آن‌ها در این بازار‌ها براساس قواعد اقتصادی و شفافیت است. از طریق بورس می‌توان توازن میان عرضه و تقاضا و حمایت از تولید را مهیا کرد. بورس علاوه بر نقشی که در تنظیم بازار دارد، می‌تواند با در اختیار داشتن ابزار‌های نوین، در راستای تامین مالی شرکت‌ها نیز گام بردارد تا به حمایت از تولید و کالای ایرانی نزدیک‌تر شود.
معاملات سنتی همواره مشکلات زیادی در نحوه انجام معاملات و نظارت بر آنها، کسب تضامین لازم، اطمینان از کیفیت کالا، کشف قیمت عادلانه و واسطه‌گری داشته و همین دلایل موجب شده تا ساز وکاری نظام‌مند برای انجام معاملات کالایی در دنیا به نام بورس‌های کالایی ایجاد شود. بورس کالای ایران نیز بر اساس همین الگو از سال 86 با ادغام بورس فلزات و کشاورزی، مسئولیت تبدیل بازار سنتی کشور به بازاری مدرن و شفاف را برعهده گرفت.
پیش از تاسیس بورس کالای ایران، بازار محصولات صنعتی و فولادی در کشور همواره با محدودیت‌ها و نواقص ساختاری بسیار زیادی مواجه بود. یکی از این مسائل به نوسانات قیمتی، وجود افراد واسطه و نبود نظام قیمت‌گذاری شفاف برای کشف مناسب قیمت براساس تقابل عرضه و تقاضا بازمی‌گردد؛ از اینرو، بین عرضه و تقاضا هیچ تعادلی وجود نداشت و افراد واسطه به راحتی این فرصت را در اختیار داشتند که عرضه را در دست بگیرند و با تشنه کردن بازار، قیمت‌ها را تا میزان نامعقولی افزایش دهند اما با راه اندازی بورس، قیمت کالا‌ها واقعی شد و سود اصلی به جیب تولیدکننده و مصرف کننده رفت.

نقش بورس کالا در حذف رانت در بازار کالاها و بعضا وجود برخی مقاومت‌ها در مبادلات برخی محصولات در بازار شفاف بورس که به نظر می‌رسد از برچیده شدن رانت ها نشات می‌گیرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سود عده‌ای در آشفتگی بازارهاست که اتخاذ تصمیمات منطقی و براساس اصول اقتصادی به منظور تنظیم بازار، تنها راه جلوگیری از آشفتگی هاست. به این ترتیب کشف واقعی قیمت‌ها و براساس میزان واقعی عرضه و تقاضا‌ها در بورس از اصلی‌ترین کانال‌های ایجاد شفافیت و تعادل در معاملات به شمار می‌رود. تجربه همین چندماه اخیر و نوسانات نرخ ارز به وضوح نشان داد که اگر ما در بازار‌های مختلف دارای شفافیت مناسب بودیم، برخی سودجو‌ها اجازه ایجاد التهاب را پیدا نمی‌کردند.
همه مسئولان و فعالان بازار فلزات بر این موضوع تاکید دارند که به کمک بورس کالای ایران، کشور از نظام حواله ای و غیرشفاف که برای محصولات فولادی وجود داشت رها شده است. پیش از تاسیس بورس کالای ایران، توزیع کالاهای اساسی به بهانه کنترل قیمت و تحویل کالای ارزان به دست مصرف کننده، به صورت حواله‌ای و کوپنی انجام می‌شد. طی آن سال‌ها، افرادی که به کالاهایی مانند فولاد نیاز داشتند، باید مواد مورد نیاز خود را از بازار آزاد می خریدند؛ این در حالی بود که بسیاری از افراد حواله فولاد را با رانت به دست می‌آوردند و بلافاصله پس از خروج بار از کارخانه فولادسازی، آن را به فروش می‌رساندند.
این واسطه‌ها به حدی از فقدان یک نهاد ناظر بر انجام معاملات سود می‌بردند که در دهه 60، ظرفیت کارخانجات تولیدکننده لوله و پروفیل به چندین برابر نیاز کشور افزایش یافت و امروز هم این مشکل همچنان برقرار است.
بورس کالا با این فلسفه تاسیس شد که اگر حاشیه سودی در بازار وجود دارد به کارخانه و سهامداران آن واحد تولیدی برسد، نه به جیب دلالانی که سرمایه‌گذاری نکرده‌اند و زحمتی نیز برای تولید متحمل نمی‌شوند. بنابراین، با راه‌اندازی بورس فلزات و سپس، ادغام بورس فلزات و بورس کشاورزی در سال 86 و تشکیل بورس کالای ایران، نقش واسطه‌ها روز به روز کمتر شد و سود به تولیدکننده و سرمایه‌گذار واقعی رسید که این روند همچنان ادامه دارد. این شفافیت همچنین باعث شده است تا امکان نظارت نهاد‌های نظارتی و تنظیم‌گر وجود داشته باشد.

چشم انداز شما از بورس کالا طی سال های آینده چیست و چه موانعی هم بر سر راه توسعه بورس کالا وجود دارد؟
از یک منظر اصلی‌ترین کارکرد‌های بورس، ایجاد شفافیت در روند دادوستد کالا‌ها است و این مزیت در دوران تحریم‌ها می‌تواند نقش تعیین کننده در ایجاد تعادل در بازار‌های مختلف داشته باشد.
ظرفیت‌های بورس کالای ایران آنقدر بالاست که این بورس پس از گذشت یک دهه از آغاز فعالیت خود، در ابتدای مسیر قرار دارد چرا که توسعه ابزارهای مالی، ارائه خدمات متنوع به فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران از جمله پتانسیل‌های بورس کالاست. البته استفاده از این ابزار‌ها نیازمند آشنایی بیشتر صنایع است و باید در این راستا فرهنگسازی لازم انجام شود تا تعداد فعالان اقتصادی این بازار بیشتر شود.
البته نقطه ضعفی که در حوزه فولاد در معاملات اخیر به چشم می‌خورد محدودیت‌های تقاضا است؛ یعنی هم مقدار و حجم خرید با اما و اگرهایی روبه‌رو شده و هم سهمیه خرید برخی فعالان صنعتی برای مصرف آنان کافی به نظر نمی‌رسد. به عنوان مثال در گذشته خریدار می‌توانست سهمیه یا تقاضای مدتی طولانی مثلا چند ماه را برآورد کند و به صورت مچینگ مراحل خرید را طی کند اما این شرایط در وضعیت فعلی با محدودیت‌هایی روبه‌رو شده است. این موضوع نگرانی از به مشکل خوردن فرآیند تولید را تقویت می‌کند به‌ویژه برای آن دسته از واحدهایی که سفارش تولید دارند.

آیا می‌توان با استفاده از بورس کالا در خصوص برخی کالاها به مرجعیت قیمتی در منطقه رسید یا خیر؟
تمام کشورهایی که بورس فعال دارند، از یک پایگاه قوی جهت توسعه اقتصادی کشور برخوردار هستند. در کشور ما نیز، بورس کالا می‌تواند به میزان قابل توجهی به توسعه اقتصادی کشور کمک کند؛ چرا که در ایران سرمایه‌گذاری‌های زیادی در حوزه‌های کشاورزی، معدنی، فولادی، پتروشیمی و غیره در سطح ملی و بین‌المللی انجام شده و به وسیله بورس می‌توان بازاری رسمی و قانونمند برای انجام معاملات کالاهای استراتژیک در منطقه ایجاد کرد.
در این سال‌ها حضور در بورس  به عنوان متعادل کننده بازار به لحاظ عرضه و تقاضا و کشف مناسب قیمت نقش تعیین کننده و سرنوشت‌سازی در تنظیم بازار داشته است. از نظر ما بورس کالا یک راه‌حل شفاف و روشن برای کشف قیمت هاست و اهمیت وجود چنین بازاری به عنوان ساز و کاری که تاثیرات مثبت خود را در همه مقاطع از جمله شرایط متعادل و بحرانی گذاشته، تردیدناپذیر است.

لطفا درباره برنامه‌های تعریف شده فولاد مبارکه برای 6ماهه دوم امسال توضیح دهید.
مهم‌ترین کاری که قرار است انجام شود ادامه اجرای طرح‌های مطالعه شده و فنی است که فولادمبارکه در حال اجرای آنهاست. چراکه طرح های در دست اجرا هزینه‌های بسیاری را به همراه داشته است. بنابراین قرار بر ادامه و به نتیجه رساندن این طرح ها و همچنین تکمیل زنجیره فولاد از سنگ‌آهن است. حال با توجه به اینکه تکمیل زنجیره فولاد در هیات مدیره فولاد مبارکه اصفهان مورد بررسی قرار گرفته، رسالت این است که همان مسیر ادامه پیدا کند. زیرا طرح‌های تعریف شده هزینه‌های سنگینی را برای فولادمبارکه به همراه داشته و باید آنها به نتیجه برسند، اگر قرار باشد طرح جدیدی ارائه و پیشنهاد شود ادامه تکمیل زنجیره فولاد و افزایش ظرفیت است. یکی دیگر از برنامه‌های فولادمبارکه اصفهان پیدا کردن بازارهای جدید برای توسعه صادرات محصولات این شرکت به دیگر نقاط است.