به گزارش پایگاه خبری «عصرمعدن» به نقل از ایسنا، با آغاز فصل سرما و افزایش مصرف خانگی گاز و برق و محدودیت‌های عرضه انرژی، فشار قابل‌توجهی بر شبکه‌های تامین کشور ایجاد می‌شود و این مسئله به‌طور مستقیم بر فعالیت صنایع کشور، به‌ویژه صنعت فولاد، اثر می‌گذارد.

در این میان صنعت فولاد وابستگی بالایی به گاز طبیعی برای راه‌اندازی کوره‌ها و همچنین برق واحدهای احیای مستقیم، نورد و تجهیزات الکتریکی دارد که اعمال محدودیت در تامین انرژی موجب می‌شود واحدهای تولیدی به کاهش ظرفیت تولید و یا حتی تعطیلی موقت خطوط تولید روی آورند و این افت تولید، نه‌تنها بهره‌وری را کاهش می‌دهد، بلکه هزینه‌های سربار، استهلاک تجهیزات و هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر، کاهش تولید فولاد در فصل زمستان به ویژه در صنعت فولاد آلیاژی که تامین کننده بسیاری از قطعات است پیامدهای زنجیره‌ای در صنایع پایین‌دستی مانند خودروسازی، ساخت‌وساز و تولید لوازم خانگی ایجاد می‌کند و باعث اختلال در برنامه‌ریزی‌های کلان صنعتی می‌شود که خوشبختانه طی روزهای اخیر اعلام شد که برنامه‌ریزی‌های لازم برای جلوگیری از قطع و محدودیت گاز صنایع فولادی در آذرماه صورت گرفته که با دستور مستقیم رئیس جمهوری بوده و تاکید شده که صنایعی که صادرات محور هستند با محدودیت انرژی روبرو نشوند.

در این رابطه، شیرین نیکوحرف- عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی ایران گفت: در حال حاضر، یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت فولاد کشور، رقابت در بازارهای جهانی است. قیمت تمام‌شده محصولات فولادی ایران از قیمت‌های جهانی بالاتر رفته و این موضوع صادرات و مزیت رقابتی را با مشکل جدی روبرو ساخته؛ به‌گونه‌ای که رقبای خارجی با ارائه قیمت‌های پایین‌تر، بازار را در اختیار گرفته‌اند.

وی افزود: متاسفانه چالش دوم، محدودیت‌های تامین انرژی است. کمبود برق و گاز یکی از عمده‌ترین موانع تولید محسوب می‌شود. طبق گزارشی که اخیرا انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی منتشر کرد، در شش‌ماهه نخست امسال، حجم تولید فولاد میانی از دست‌رفته ناشی از محدودیت انرژی، حدود پنج میلیون تن، یعنی معادل دو میلیارد دلار بود و تنها در چهار سال و نیم گذشته، آمار تولید فولاد میانیِ از دست‌رفته ناشی از محدودیت انرژی به 31 میلیون تن و معادل 15 میلیارد دلار رسیده است.

بیشتر بخوانید:

مصرف ناچیز فولاد از گاز کشور/ محدودیت گاز در آذرماه لغو شد

این عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی تصریح کرد: اخیرا آماری در رابطه با سود خالص 11 شرکت بزرگ فولادی بورسی، که مزیت‌دارترین شرکت‌های صنعت فولاد کشور هستند و بسیاری از حلقه‌های زنجیره تولید آهن و فولاد را در اختیار دارند، منتشر شده که اگر شرکت فولاد مبارکه را از این 11 شرکت مستثنی کنیم، سود خالص 10 شرکت دیگر در نیمه نخست سال جاری تنها به 3.9 همت می‌رسد که نسبت به شش‌ماهه نخست سال 1403 حدود 46 درصد کاهش یافته است. همچنین اگر این قیاس را نسبت به شش‌ماهه نخست سال 1402 در نظر بگیریم، کاهش 52 درصدی مشاهده می‌شود و  فقط در فصل تابستان، پنج شرکت از 11 شرکت مذکور زیان ثبت کرده‌اند که متاسفانه نشان دهنده فشار بالا بر روی این صنعت است.

در شش‌ماهه نخست امسال، حجم تولید فولاد میانی از دست‌رفته ناشی از محدودیت انرژی، حدود پنج میلیون تن، یعنی معادل دو میلیارد دلار بود و تنها در چهار سال و نیم گذشته، آمار تولید فولاد میانیِ از دست‌رفته ناشی از محدودیت انرژی به 31 میلیون تن و معادل 15 میلیارد دلار رسیده است.

28 برابر شدن نرخ گاز مصرفی طی 5 سال!

نیکوحرف گفت: بخش دیگری از مشکلات صنعت فولاد کشور مربوط به افزایش همه هزینه‌ها به خصوص هزینه‌های تولید طی سالهای اخیر است. نرخ گاز مصرفی در سال 1399 برابر 260 تومان به ازای هر مترمکعب بود که در شهریورماه امسال به 7500 تومان رسیده و افزایشی معادل 2785 درصد را نشان می‌دهد. سایر هزینه‌ها نیز رشد قابل‌توجهی داشته‌اند؛ به‌طور مثال، قیمت فروآلیاژ که در سال 1399 حدود 21 هزار و 192 تومان بر کیلوگرم بوده، طی شش‌ماهه امسال به 112 هزار و 52 تومان رسیده که بیانگر افزایش 429 درصدی است. هزینه حمل‌ونقل که حدود 1820 تومان بوده، امروز به 11 هزا و 40 تومان رسیده و افزایشی حدود 570 درصد را تجربه کرده است. نرخ ارز گمرک نیز که در سال 1399 معادل 11 هزار و 500 تومان بوده که طی شش‌ماهه نخست سال جاری به 68 هزار و 875 تومان رسیده و افزایشی حدود 500 درصدی داشته و این افزایش نرخ ارز گمرکی موجب رشد هزینه واردات مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز این صنعت شده است. از سوی دیگر، قیمت شمش فولادی در سال 1399 معادل 10 هزار و 510 تومان بوده که در شهریور امسال به 30 هزار و 829 تومان رسیده و افزایشی معادل 190 درصد را نشان می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: در خصوص جایگاه صنعت فولاد ایران در جهان، کشور ما رتبه دهم را در اختیار دارد و دهمین تولیدکننده برتر فولاد محسوب می‌شود. با این حال، در برخی از ماه‌های سال 2025، ایران در رتبه‌های 7 تا 9 قرار گرفته است که این نوسانات ماهانه در تولید و رتبه، نشان‌دهنده شکننده بودن جایگاه فولاد ایران در سطح جهانی به دلیل چالش‌ها و محدودیت‌های تولید است. به‌طوری‌که در سال گذشته، ضریب بهره‌برداری فولاد میانی در ایران 58 درصد بوده، در حالی‌که این ضریب در سطح جهانی و در شرایط عادی حدود 75 درصد است. این موضوع بیانگر اثرگذاری محدودیت‌های انرژی و همچنین صدور بی‌رویه برخی مجوزهاست که موجب کاهش کیفیت بهره‌برداری شده است.

فولاد آلیاژی یک صنعت استراتژیک است

این عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی گفت: فولادهای آلیاژی محصولاتی با ارزش افزوده بالا و مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته هستند که توانایی پاسخ‌گویی به نیازهای خاص بازار را دارند. توسعه این بخش موجب می‌شود صنعت فولاد از تولید محصولات پایه به سمت تولید محصولات تخصصی و سودآور حرکت کند. بر اساس آخرین آمارها، سهم فولاد آلیاژی در ایران حدود پنج درصد از کل تولید صنعت فولاد، یعنی حدود یک‌میلیون و 500 هزار تن است؛ در حالی که در کشورهای صنعتی پیشرفته این سهم به‌طور متوسط حدود 15 درصد است. همچنین چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، برنامه‌ریزی کرده است که به سمت تولید فولادهای آلیاژی و تخصصی حرکت کند. این موضوع نشان می‌دهد که رقابت آینده صنعت فولاد بر سر کیفیت، تخصص و ارزش افزوده بالا خواهد بود و حجم تولید دیگر مانند گذشته اولویت نخست رقبا در سطح جهانی نیست.

در سال گذشته، ضریب بهره‌برداری فولاد میانی در ایران 58 درصد بوده، در حالی‌که این ضریب در سطح جهانی و در شرایط عادی حدود 75 درصد است. این موضوع بیانگر اثرگذاری محدودیت‌های انرژی و همچنین صدور بی‌رویه برخی مجوزهاست که موجب کاهش کیفیت بهره‌برداری شده است.

نیکوحرف تاکید کرد: بنابراین به‌جای تمرکز صرف بر افزایش میزان تولید، توسعه تولید فولاد آلیاژی در کشور می‌تواند موجب بی‌نیازی از واردات محصولات استراتژیک شود و نیاز صنایع حیاتی مانند نفت، گاز، خودروسازی و دفاعی را در داخل کشور تامین کند. بنابراین ضرورت دارد که صنعت فولاد به سمت تولید فولادهای آلیاژی و محصولات خاص با ارزش افزوده بالاتر حرکت کند.

وی با اشاره به میزان مصرف انرژی در این صنعت گفت: در خصوص موضوع گاز، سهم صنعت فولاد از کل مصرف گاز کشور حدود 5.6 درصد است و اخیرا اعلام شده که در آذرماه محدودیت‌های جدید اعمال نخواهد شد. با این حال، طبق بررسی‌ها و مذاکرات انجام‌شده با شرکت‌ها، به آن‌ها ابلاغ شده است که باید مصرف گاز خود را بین 25 تا 50 درصد کاهش دهند. در سال گذشته، محدودیت گاز شرکت‌های فولادی از مهرماه آغاز شده بود. امسال این محدودیت با تأخیر اعمال شد، اما از شرکت‌ها خواسته شده است که مصرف گاز خود را کاهش دهند. با این حال بیشترین مصرف گاز نیز در واحدهای احیا و احیای مستقیم که تولیدکنندگان آهن اسفنجی هستند، صورت می‌گیرد که با بازگشت محدودیت‌ها، احتمالا شاهد افزایش قیمت و کاهش تولید در بخش آهن اسفنجی، باشیم.

عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی ایران در پایان در پاسخ به سوالی مبنی بر میزان مصرف آب در بخش های فولادی و صنایع تولیدی این حوزه گفت: طبق آمارها، سالانه حدود 100 میلیارد متر مکعب آب در کشور مصرف می‌شود که حدود چهار درصد آن در بخش صنعت است و سهم صنعت فولاد از این میزان حدود 0.14 درصد محسوب می‌شود.