به گزارش پایگاه خبری «عصرمعدن»، رضا شهبازی با بیان این‌که ساختار دفتر مخاطرات، زیست‌محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور نیز به گونه‌ای ایجاد شده که به طور تقریبی هر سه بخش را دربر می‌گیرد، گفت: برای شناسایی بخش‌های مختلف یک پدیده و عوامل شکل دهنده آن باید در ابتدا به پدیده‌شناسی و شناسایی موضوع بپردازیم.

به گفته وی، برای مثال باید بدانیم پدیده فرونشست تحت‌تاثیر چه عواملی به وجود می‌آید، فرایند آن چیست و سازوکار عملکرد آن به چه صورت است و از سوی در نظر داشته باشیم که بحث فرونشست تنها با یک یا چند عامل از جمله اطلاعات پیزومتری دشت‌ها و داده‌های سنجنش از دور قابل شناسایی نیست و در کنار این داده‌ها باید ساختار رسوب‌شناسی آبخوان، ویژگی‌های هیدروژئولوژیکی و مهندسی منطقه را نیز مطالعه کنیم.

مدیرکل دفتر مخاطرات، زیست‌محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، با بیان این‌که شناسایی صحیح یک پدیده ما را به سمت دو نوع اطلاعات و داده‌های سطحی و زیرسطحی سوق می‌دهد، خاطرنشان شد: در نهایت تلفیق و پایش این اطلاعات در طول زمان منجر به پی بردن به چیستی یک پدیده می‌شود و ما به چگونگی عملکرد یک پدیده پی می‌بریم و پس از آشنایی با فرآیندهای آن در طول زمان اقدام به پایش پدیده و توجه به روند گسترش آن خواهیم کرد.

شهبازی، ارائه راهکارهای مدیریتی و مهندسی پس از شناسایی کامل یک پدیده را جهت برخورد مناسب با آن به عنوان ورود به مرحله سوم یاد کرد و گفت: در این زمان  نسبت به کنترل و جلوگیری از گسترش پدیده اقدام می‌کنیم و به موازات آن برای عبور از دوره بحران برنامه سازگاری و کاهش اثرات در دستور کار قرار خواهد گرفت.

در ادامه پژوهشگر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ضمن ارائه پیشینه‌ای از سابقه مطرح شدن موضوع فرونشست در کشور گفت: پس از گزارش سازمان نقشه‌برداری کشور در اوایل دهه هشتاد مبنی بر تغییرات چشمگیر تراز سطح زمین در نقاطی از جنوب غرب تهران و شهریار، بررسی‌های اولیه توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مـشخص کرد کـه کاهش تراز سطح زمین در رابطه با وقوع پدیده فرونشست در این ناحیه است.

دکتر امیر شمشکی افزود: در ابتدا به منظور صحت‌سنجی و تعیین محدوده فرونشست با همکاری محققان دانشگاه‌های آکسفورد و کمبریج انگلستان و با استفاده از روش پیشرفته InSAR وجود این پدیده اثبات و محدوده آن مـشخص شد و در راستای علت‌یابی رخداد پدیده فرونشست منطقه مورد نظر مطالعات سنجش از دور، تکتونیک، آبزمین‌شناسی، ژئوتکنیک و ژئوفیزیک نیز توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور انجام شد.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: به دنبال آن، پس از ارائه گزارش ذکر شده، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وقت مسئولیتی را به سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مبنی بر تهیه گزارش قابل استناد محول کرد که بر همین اساس طی 3 ماه گزارش مورد نظر به‌طور جامع و کامل همراه با مدل‌سازی، اعداد و ارقام آماری و همچنین مباحث مستند و توصیفی تهیه و منتشر شد.

وی با تاکید بر این‌که این اولین گزارش جامع فرونشست در کشور بود که با استفاده از روش InSAR به صورت پهنه‌ای نرخ فرونشست زمین را نشان می‌داد، تصریح کرد: در ادامه این روند، پس از برگزاری جلسات با سازمان‌های اجرایی و تصمیم‌گیرنده، در سال ٨٣ سازمان مـدیریت و برنامه‌ریزی وقت، مسؤولیت بررسی این پدیده و شناسایی عوامل مؤثر در شکل‌گیری آن را به سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به‌طور رسمی و قانونی " تحت عنوان طرح بررسی مخاطرات ناشی از فرونشست زمین" واگذار کرد.

به گفته شمشکی به منظور بررسی جامع این پدیده، تعیـین راه‌حل‌های اصلی ممانعت از گسترش آن و مـشخص کردن راهبـرد ادامـه مطالعـات درازمدت با همکاری سـازمان‌های مـرتبط بـه‌ویژه وزارت نیـرو، سازمان نقـشه‌برداری کشور و وزارت مـسکن و شهرسازی میزان قابل ملاحظه‌ای از آمار و اطلاعات مورد نیاز گردآوری و وارد محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) شد.

تهیه نقشه یکصدهزارم فرونشست دشت‌های ایران در سال 1397

شایان ذکر است، در همین زمینه آخرین نگاشت از فرونشست دشت‌های ایران در بازه زمانی ماه‌های خشک سال 95 با استفاده از فناوری تداخل‌سنجی راداری و  تصاویر ماهواره Sentinel-1A به همت گروه دورسنجی در مدیریت ژئومتیکس این سازمان انجام شد و نقشه مرتبط با آن در سال 1397 و با مقیاس یکصدهزارم منتشر شده است.

بر اساس این گزارش، مه‌آسا روستا کارشناس‌ارشد گروه دورسنجی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ضمن اعلام این خبر با بیان این‌که در ایران به دلیل تحمل خشکسالی‌های فراوان فرونشست در بیشتر دشت‌های کشور مشاهده می‌شود، تصریح کرد: در سال‌های اخیر جهت پایش این پدیده از فناوری تداخل‌سنجی راداری استفاده شده که بر همین اساس تهیه یک نگاشت کلی از دشت‌های ایران ضروری به‌نظر می‌رسید تا نگاهی اجمالی به نواحی فرونشست و الگوی آن صورت گیرد.

وی نگاشت کلی فرونشست دشت‌های ایران را از دیدگاه میزان فرونشست به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرد و گفت: بیشتر دشت‌های ایران در نیمه غربی بالای 7 سانتی‌متر در بازه زمانی مطالعه نشست داشته‌اند و دشت‌های بخش  شرقی مقادیر کمتری را بخود اختصاص می دهند.