به گفته  مسعود زمانی پدرام این رودخانه با طول حدود 300 کیلومتر و با حوضه آبریزی به وسعت 10250 کیلومترمربع از دامنه‌های شمالی البرز شرقی و دامنه‌های غربی ارتفاعات استان خراسان شمالی سرچشمه می‌گیرد.
وی با بیان این‌که جهت جریان آب این رودخانه‌ها از شرق به غرب است، خاطرنشان کرد:  شاخه‌های آن از رشته کوه البرز سرچشمه گرفته و پس از عبور از شهرهای گنبد کاووس و آق قلا در غرب خواجه نفس به دریای خزر می‌ریزد.
این کارشناس زمین‌شناسی با اشاره به این‌که متوسط آبدهی سالانه آن حدود 920 میلیون مترمکعب است که حدود 420 میلیون مترمکعب آن به مصرف کشاورزی می‌رسد، تصریح کرد: از دیدگاه زمین‌ریختاری، گستره وسیع از منطقه سیل‌زده را دشت آبرفتی با رسوبات نرم عمدتا از جنس رس، سیلت و ماسه می‌پوشاند که مسیر کانال رودخانه مئاندری است که دنباله شمال خاوری آن پس از گذر از گنبد کاووس به سد گلستان منتهی می‌شود.
به گفته مدیرکل دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی در حوالی و در امتداد این رودخانه که به خلیج گرگان از دریای خزر منتهی می‌شود، روستاها و شهرهایی وجود دارند که از بین آنها می‌توان به قزاقلی، بی‌بی شیروان، یلمه سالیان، انبارالوم، سلاق یلقی، یلمه خندان، آق قلا، صحنه سفلی، حاجی قوش، شاه تپه، گمیشان، سی جوال و غیره اشاره کرد.
زمانی پدرام افزود: در سیل اخیر پس از سرریز شدن آب از سد گلستان و خارج شدن آب از کانال رودخانه‌ای، متاسفانه تعدادی از شهرها از جمله آق قلا و گمیشان به زیر آب فرو رفتند.
وی درباره عواملی که باعث ماندگاری آب در تعدادی از روستاهای سیل‌زده شده و از سویی خروج آب را برای مردم و دستگاه‌های اجرایی با مشکل روبرو کرده؛ تصریح کرد: پستی و بلندی‌های غیر محسوس در محل احداث روستاها است  که باعث جاری شدن سیل به داخل فرورفتگی‌های بزرگ مقیاس و برخی روستاها شده که ارتفاع این فرورفتگی‌ها بر حسب متر متفاوت و تعدادی از آنها نسبت به سطح دریا ارتفاعی برابر منفی 9 متر، منفی 10 متر، منفی 18 متر و منفی 19 متر و غیره دارند.
مدیرکل دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور منشا این پستی بلندی‌های بزرگ مقیاس مناطق سیل‌زده را به صورت ذیر تشریح کرد:
1-    رسوبات (Extra basin) به جا گذاشته شده توسط باد (نهشته‌های لسی) نسبت داد که حجم عمده آنها چسبیده به دامنه شمالی کوه‌های البرز، و در جنوب شهرهای گرگان و کردکوی (SW-NE، W-E) جای گرفته‌اند. باربیه (1960)، اشتوکلین (1966)، افتخارنژاد و اهلرز (1971) در مناطق خاوری مازندران و ترکمنستان به رسوب‌های بادرفتی-رودخانه‌ای اشاره کرده‌اند. در دامنه شمالی رشته کوه‌های البرز لس‌ها به طور عمده از رس و سیلت هستند به سوی شمال گرگان و کردکوی ضمن وجود لس‌ها در داخل رسوبات تشکیل‌دهنده دشت‌های آبرفتی، مقدار دانه‌های در حد سیلت و ماسه آن افزایش یافته و سرانجام به سمت ترکمنستان این انباشته‌ها اغلب از دانه‌های ماسه‌ای پدید آمده‌اند.
2-    وجود فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌های بزرگ مقیاس را نیز می‌توان به حرکات گسل پوشیده خزر در جنوب منطقه سیل زده نسبت داد که به نظر بربریان(1983) از زمان نئوژن تاکنون (حدود دو میلیون سال اخیر) رسوبات دو طرف گسل نسبت به هم جابجایی‌هایی را داشته است، همچنین پیشتر پالوسکا و دیکنز (1979) به جابجایی و گودافتادگی توسط گسل اشاره کرده‌اند.

همچنین از  جمله عوامل متعدد در ایجاد و تشدید سیلاب می‌توان گفت:
ناهنجاری‌های اقلیمی و وجود خشکســالى‌هاى پیوسته و تاثیر منفی در وضعیت پوشــش گیاهی، مسدود شدن منافذ خاک به وســیله ذرات ریزدانه رسى که منطقه آماده تخریب و فرسایش می‌کند، افزایش رواناب و تشدید فرسایش به همراه بالا رفتن غلظت رسوب که نتیجه آن قدرت تخریبى بیشتر سیل در اثر افزایش وزن مخصوص سیلاب می‌شود، شیب زمین در بالادست و  بخش میانی حوضه زیاد است و از نظر هیدرولوژیکى بسیار فعال هستند که به ایجاد سیل و تشدید خسارات منجر می‌شود، فشــار بیش از حد به مراتع و اراضى کشاورزى، قطع بى‌رویه درختان جنگلی به‌ویژه در حوضه‌هاى سیلابى و اراضى شیب دار جهت مصارف کارخانه‌های نئوپان در شــرق گنبــدکاووس و غرب فاضل‌آباد و تبدیل پوشــش مرتعى به زمین‌هــاى زراعى حرکت آب و خاک را افزایش داده، ضمن آنکه کشــت گونه‌هاى یک ســاله موجب تشــدید حرکات تخریبى به دلیل لخت بودن سطوح اراضى می شود.

شایان ذکر است، رودخانه به‌عنوان پویاترین سیستم طبیعی محسوب می‌شود اما در عین حال هرگونه اختلال در روند طبیعى آن باعث می‌شود که این سیستم در مقابل تاثیرات و تغییرات ناشى از عملکردهای انسانی عکس‌العمل‌هاى منفى نشان دهد و در نهایت علاوه بر خسارات مالى حتى خسارات جانى نیز برجاى گذارد.
لغزش لایه‌های زمین را همچون سیل جدی بگیریم؛ امسال فستیوال زمین‌لغزش به راه افتاده است.

شیرینی "ترسالی" امسال به مصیبت تبدیل شد
رضا شهبازی مدیرکل دفتر دفتر مخاطرات، زیست‌محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور نیزدر این باره گفته است: رخداد سیل در هفته اول فروردین 98 همگان را بهت زده کرد. بعد از حدود 20 سال خشکسالی‌های پیاپی، سال آبی 97-98 شرایط بارش بیش از نرمال را برای کشور به ارمغان آورد.
به گفته وی، بارش‌های شدید در زمانی کوتاه بر روی بستر فرسایش یافته و بدون پوشش گیاهی مناسب متاثر از خشکسالی‌ها و بهره‌برداری‌های بیش از حد توان و دخل و تصرف در طبیعت بدون در نظر گرفتن قوانین آن مشکلاتی را ایجاد کرد.
وی ادامه داد: مشکلاتی که متاسفانه، شیرینی ترسالی امسال را تبدیل به مصیبتی برای جامعه و داغدیدگان کرد. به هر حال ماجرا هنوز تمام نشده است. جذب بالای رطوبت در واحدهای مستعد لغزش و سستی واحدهای دستکاری شده، دامنه‌های ناپایدار را در معرض لغزش قرار داده است. از نیمه اسفند در البرز (طالقان و حسین آباد کالپوش) زنگ خطر به صدا درآمد تا امروز که در زاگرس یک روستا به طور کامل متاثر شد و در مسیر بزرگراه اندیمشک- خرم‌آباد که ده‌ها لغزش رخ داده است.
شهبازی ادامه داد: واحدهای سنگی با ترکیب رس بالا، واحدهایی که سیمان ضعیف دارند، جذب رطوبت، جریان آب زیر لایه‌ها، و گسترش واحدهای زمین‌شناسی با مشخصات ذکر شده در اراضی شیبدار، همگی هشدار برای لغزش زمین هستند. تا حد امکان از این محل‌ها اجتناب شود امسال فستیوال زمین‌لغزش به راه افتاده است.