به گزارش پایگاه خبری «عصر معدن» به نقل از روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در مطلبی اعلام کرد که به بهانه گرامیداشت دهه تولید و تجارت و روز جهش تولید با ارزش‌آفرینی معادن، ذخایر معدنی هوشمند مدیریت و پایش می‌شود.

متن کامل این مطلب را در زیر می‌خوانید:

«شاید آریایی‌ها به زرخیز بودن خاک ایران اعتقاد داشتند که به آن مهاجرت کردند. معادن ایران از دوران باستان تاکنون منبع رشد و تمدن ایرانیان بوده است.

ساخت ابرسازه‌هایی همچون تخت جمشید که سنگهای آن از 40 معدن مرودشت، چون معدن سنگ الماس که بر بلندای کوه تنگ خشک در نزدیکی سیوند واقع شده یا معدن سنگ مجدآباد استخراج شد و یا ساخت ابزارآلات جنگی و زیورآلات تزیینی از طلا، نقره، سرب، آهن، مفرغ و مس و یا حتی استخراج و صادرات نمک در عهد باستان که نمک جزو کالاهای گرانقیمت به شمار می‌رفت، همگی نشان از شناخت ایرانیان از شناسایی و استخراج معادن داشته است و شاید دلیل تمدن ایران هم به عنوان قدیمی ترین سرزمین دنیا همین معادن باشد.

باید گفت معدن در ایران کنونی نیز به عنوان یکی از منابع اقتصادی اساسی کشور، اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که با وجود دارا بودن تنها یک درصد جمعیت جهان، هفت درصد ذخایر معدنی دنیا را در خود جای داده که ثروتی قابل توجه به شمار می رود. حتی از نظر تنوع مواد معدنی نیز ایران از 112 ماده معدنی شناخته شده، 80 گونه آن را دارد. در حال حاضر ایران یکی از کشورهای بزرگ تولیدکننده مس در جهان، تولید سنگ مرمریت خاکستری، تراورتن، گرانیت، آهن است.

رهبر انقلاب نیز یک بار در سال 1394 بر اهمیت جایگزینی معادن به جای نفت اشاره کردند و بار دیگر در سال 1398 یکی از بهترین جایگزین های نفت را معدن دانستند و تاکید کردند که باید از خام فروشی معادن جلوگیری کرد.

برای اکتشاف معادن جدید با مشکلات زیادی همچون سهم ناچیز بخش معدن در تولید ناخالص ملی، کمبود اطلاعات به روز و دقیق زمین شناسی و اکتشافی بویژه اطلاعات عمقی، کمبود نیروی انسانی متخصص، در دسترس نبودن تمام اراضی کشور در اختیار متخصصان زمین شناسی و اکتشاف و فقدان تجهیزات و فناوری های اکتشافی مواجه است.

بدین ترتیب اگر معادن جدید شناسایی نشود، ذخایر معادن موجود که قدیمی هستند به زودی به انتها می رسند همچون معادن سنگ آهن که در سال 1400 استخراج سنگ آهن 112 میلیون تن بوده و 11 سال دیگر یعنی در سال 1413 تمام می شود و یا کانسنگ بوکسیت که در سال 1400 مقدار 869 هزار تن استخراج شده و 9 سال دیگر معادن فعلی آن دیگر قابل بهره برداری نیست.

یکی از راه‌های بهره‌وری و استخراج بهینه معادن کشور و مقابله با مشکلات پیش رو، مدیریت هوشمند و پایش ذخایر معدنی به شمار می رود. در این صورت اصلاح سیاستهای صادرات و واردات مواد معدنی، تعادل بخشی بین ذخایر معدنی و میزان تولید و مصرف، برنامه ریزی هدفمند در حوزه اکتشاف با توجه به ظرفیت ذخایر موجود، بهره گیری از توان سرزمینی در راستای آمایش سرزمین باید صورت گیرد که در نهایت به شکوفایی اقتصادی و رشد نیروی محرکه صنایع کشور منجر شود.

برای رسیدن به این اهداف طرح تحول زمین شناسی و اکتشافی با همکاری سه جانبه وزارت صمت، ایمیدرو و سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به اجرا می رسد تا زمان تبدیل کانسار به معدن به یک سوم زمان قبلی برسد. برای نمونه مدت راه‌اندازی معادن کشور از 162 سال طلای زرشوران و 84 سال مس سرچشمه گرفته تا 22 سال معدن طلای موته و 20 سال معدن آهن گل گهر در صورتیکه میانگین جهانی مدت زمان راه اندازی معادن فقط هفت سال است.

همچنین از دیگر اهداف طرح تحول می توان به سرعت بخشی روند تولید اطلاعات پایه زمین شناسی و اکتشافی کشور، افزایش دقت چهاربرابری با توجه به تغییر در مقیاس کار، ایجاد مشارکت و تحرک در بخش های خصوصی، کاهش ریسک سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه معدن، عمرانف زیرساخت و ایمنی جانمایی های دریایی کشور از طریق تولید و انتشار داده های جدید زمین شناسی، تربیت نیروی انسانی متخصص بخش معدنی، افزایش شناخت توان سرزمینی و بهره گیری مطلوب از منابع معدنی، اکتشاف ذخایر پنهان و عمیق معدنی در مناطق اولویت دار و افزایش بازدهی اکتشافات ذخایر معدنی با تولید داده های ژیوفیزیک هوایی اشاره کرد.

در این راستا چالش هایی نیز همچون منفعل شدن ساختارهای فعلی، اتلاف منابع (زمان، مالی و انسانی)، عدم استفاده از ظرفیت ساختارهای فعلی، به کارگیری ساختارهای موازی و ظهور پدیده نوساختارگزینی وجود دارد که ساختاری و قانونی هستند.

از دیگر چالش های پیش رو، مساله بودجه است. در حالی که بودجه سازمان زمین شناسی امریکا در سال 2024 مبلغ 8/1 میلیارد دلار و بودجه اقتصاد معدنی عربستان سعودی سه تریلیون دلار است بودجه اکتشاف ایران در سال 1403 یک میلیارد دلار است که فقط 18 درصد آن یعنی 181 میلیون دلار به اکتشاف اختصاص دارد و مابقی صرف حقوق دولتی مصوب می‌شود.

با این حال تمام تلاش‌ها برای رسیدن به حداکثر اکتشاف و استخراج معادن، جلوگیری از خام فروشی و در نهایت جایگزین کردن درآمد حاصل از استخراج معادن جای فروش نفت، در دستور کار سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور است.